ၾသဂုတ္လ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ လႈပ္ခတ္သြားတဲ့ ျပင္းအားရစ္ခ်္တာ စေကး ၆.၈ ရွိတဲ့ငလ်င္ေၾကာင့္ လူေသဆံုးမႈေတြရွိခဲ့တဲ့အျပင္ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ နယ္ေျမပုဂံက ေစတီပုတိုးေတြ ၊ ရခိုင္က ေရွးေဟာင္းဘုရားေတြ ျပိဳက်ပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္ ။
ေနာက္ဆက္တြဲ ငလ်င္ေတြဆက္ျပီး လႈပ္ခတ္လာႏိုင္တာေၾကာင့္ ဘာေတြ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားသင့္တယ္ ဆိုတာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ငလ်င္ေကာ္မတီအတြင္းေရးမွဴးေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္ ။
ေမး ။ ။ အခုလႈပ္ခတ္သြားတဲ့ငလ်င္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာေတြျဖစ္လာႏိုင္ေသးလဲ ။
ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ ။ ။ ေနာက္ဆက္တြဲငလ်င္ေတြ (aftershock) ကေတာ့ လာႏိုင္တာပဲ ။ ရစ္ခ်္တာစေကး ၆.၈ ေလာက္မလာႏိုင္ေပမဲ့ ၅ ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ေတာ့ လႈပ္ေနမယ္ ။ တစ္လေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ေတာ့ အနည္းဆံုးေပါ့ ။ အေဆာက္အအံုအပ်က္အဆီးေတြ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ သြားလာတာေတြ ၊ အလုပ္လုပ္တာေတြ သတိျပဳသင့္တယ္ ။
ပ်က္ဆီးဆံုးရံႈးမႈဆိုေတာ့ ပုဂံကေတာ့ ေစတီပုထိုးေတြ မ်ားပါတယ္ ။ ရခိုင္မွာဆိုရင္လည္း ေရွးေဟာင္းပုထိုးေတြ မ်ားတယ္ ။ သူ႔ရဲ႕သက္တမ္းၾကီးလို႔ ပ်က္ဆီးတာလဲျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ သတိထားရမွာက အပ်က္အဆီးတိုးလိုးတြဲေလာင္းေတြ ရွိေနတယ္ဆိုရင္ အျမန္ဆံုးဖယ္ရွားသင့္ပါတယ္ ။ အဲသည္ပတ္ဝန္းက်င္ကို သြားမယ္ဆိုရင္သတိထားရမွာေပါ့ ။
ေမး ။ ။ အခုလႈပ္သြားတဲ့ငလ်င္က ဘယ္ျပတ္ေရႊ႕ေက်ာနဲ႔ဆက္စပ္ေနတာလဲ ။
ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ ။ ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတာက ေဘာ္ျပတ္ေရႊ႕ေပါ့ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ဘက္ျခမ္းက ကေဘာ္ျပတ္ေရႊ႕က ျဖစ္ႏိုင္သလို အိႏိၵယႏိုင္ငံက ေျမထုခ်ပ္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမထုခ်ပ္ နဲ႔ ထိစပ္ေနတဲ့အနားက ျပတ္ေရႊ႕ေက်ာက လႈပ္တယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္ ။
ေမး ။ ။ ငလ်င္နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေရး ဘာေတြလုပ္ေပးႏိုင္တာေတြ ရွိလဲ ။
ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ ။ ။ ငလ်င္ကေတာ့ မလႈပ္ဆင္မွာ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ရတာက တစ္မ်ိဳး ၊ လႈပ္ေနစဥ္မွာ ျပင္ဆင္ရတာတစ္မ်ိဳး ၊ လႈပ္ျပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပင္ဆင္ရတာတစ္မ်ိဳးေပါ့ ။ ပထမတစ္ခုက မလႈပ္ခင္က ျပင္ဆင္ရတာေပါ့ ။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေရာ ၊ သက္ဆိုင္ရာဌာနေတြေရာ ၊ အင္န္ဂ်ီအို အသီးသီးေတြေရာ ၊ ငလ်င္ေကာ္မတီ ၊ အင္ဂ်င္နီယာအသင္း ဘူမိသိပၸံအစရွိသျဖင့္ အဖြဲ႔ေပါင္းစံုက ၾကိဳတင္ျပင္ထားတဲ့ဟာမ်ိဳးေပါ့ ။
အေဆာက္အအံုေတြ ခံႏိုင္ရည္ရွိ မရွိ ဒါေတြကို ငလ်င္ခံႏိုင္ရည္ ရွိ မရွိ ဆန္းစစ္တာမ်ိဳး လုပ္သက့္တာေပါ့ ။
အခုေနာက္ဘက္ျခမ္းနဲ႔ ေျမာက္ဘက္ျခမ္းမွာ လႈပ္သြားတာက လူေနထူထပ္တဲ့ ျမိဳ႕ေတြမဟုတ္လို႔ေပါ့ ။
တကယ္လို႔သာ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရႊ႕သာ လႈပ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ အဓိကက်တဲ့ ျမိဳ႕ေတြျဖစ္တဲ့ ရန္ကုန္ ၊ ပဲခူး ၊ မႏၱေလး ၊ စစ္ကိုင္း ၊ ေနျပည္ေတာ္ အစရွိသျဖင့္ ဒီျမိဳ႕ၾကီးေတြဟာ တကယ္ကို အႏၱရာယ္ရွိေနပါတယ္ ။ အဲဒီလိုျမိဳ႕ေတြရဲ႕ အေဆာက္အအံုေတြ ငလ်င္ဒဏ္ခံႏိုင္ရည္ ရွိ မရွိ ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ လုပ္သင့္တယ္ ။ ငလ်င္ဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္ ျပဳျပင္မြမ္းမံမႈေတြ လုပ္သင့္တယ္ေပါ့ ။ အားလံုးမလုပ္ႏိုင္ရင္ေတာင္မွပဲ လူအမ်ားဆံုးေနထိုင္တဲ့ အိမ္ရာလိုဟာမ်ိဳးေတြ ၊ ေနာက္အမ်ားျပည္သူ အေဆာက္အအံုေတြျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းေတြ ၊ ရံုးေတြ ၊ ေနာက္တစ္ခုက ေဆးရံုေတြ ေပါ့ ။ ဒါေတြကို ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြလုပ္ထားတယ္ ။
ေမး ။ ။ ငလ်င္နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ၾကိဳတင္သတင္းထုတ္လို႔ မရဘူး ဆိုေပမဲ့ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈ ၊ အသိပညာေပးမႈ အားနည္းေနတာ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ ။
ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ ။ ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ငလ်င္ေကာ္မတီတို႔ ၊ တကၠသိုလ္ဘူမိဌာနက ပညာရွင္တို႔ ပူးေပါင္းျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက ငလ်င္ျဖစ္ႏိုင္ေျခ long term ရွိတဲ့ ေနရာေတြကို စုေပါင္းခန္႔မွန္းဖို႔ေတာ့ရွိတယ္ ။ ႏွစ္ ၈၀ ေနာက္ပိုင္း ျပန္ျပီးလႈပ္ႏိုင္မယ့္ ၊ ႏွစ္၁၀၀ ေနာက္ပိုင္း ျပန္ျပီးလႈပ္ႏိုင္မယ့္ ျပတ္ေရႊ႕ေတြမွာ သုေတသနလုပ္ငန္းေတြမွာ မစီရင္ခံစာေတြလည္း ရွိတယ္ ။
ေနာက္တစ္ခုက ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးအတြက္ ငလ်င္အႏၱရာယ္ျပ ေျမပံုေတြ ေရးဆြဲထားတာရွိတယ္ ။ ရန္ကုန္ ၊ မႏၱေလး ၊ စစ္ကိုင္း ၊ ပဲခူး ၊ ေတာင္ငူ ၊ ေနျပည္ေတာ္တို႔အတြက္ အႏၱရာယ္က်ေျမပံုေတြရွိတယ္ ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ငလ်င္ေကာ္မတီ အေနနဲ႔ေၾကာ္ညာတယ္ ။ ဒါေတြကို ငလ်င္ေက္ာမတီမွာလာျပီးေတာ့ ယူႏိုင္ပါတယ္ ။
ျမန္မာႏိုင္ငံငလ်င္ေကာ္မတီရဲ႕ ေဖ့စ္ဘုတ္စ္ စာမ်က္ႏွာမွာလည္း တစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ႕ ေျမပံုအေနအထားေတြကို တင္ထားတာရွိတယ္ ။
ေမး ။ ။ ေနာက္ဆက္တြဲ ငလ်င္ေတြက ဘယ္ေလာက္ၾကာမွာ ျပန္လာႏိုင္ပါသလဲ ။
ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ ။ ။ေနာက္ဆက္တြဲ ငလ်င္ aftershock ကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ငလ်င္လႈပ္အျပီး ဆက္လာတာပဲ ။ ႏွစ္ရက္သံုးရက္ေျပာလို႔မရဘူး ။ တစ္လခြဲ ၊ ႏွစ္လအတြင္းမွာ ေတာက္ေလၽွာက္ စိပ္စိပ္လႈပ္ျပီးမွာ အရင္အတိုင္းျပန္ျဖစ္သြားတာေပါ့ ။
ေမး ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပထဝီအေနအထားအေပၚမွာငလ်င္နဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး ဆရာဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္ပါေသးလဲ ။
ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ ။ ။ အခုနကေျပာသလိုပါပဲ ။ ငလ်င္ကေတာ့ short term ေပါ့ ။ ဘယ္ေနရာ ၊ ဘယ္ေန႔မွာ လႈပ္လိမ့္မယ္ဆိုျပီးေတာ့ မသိရဘူးေပါ့ ။ Long term အေနနဲ႔ ဘယ္ျပတ္ေရႊ႕ေတြမွာ လႈပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ဟာေတြေပၚမႈတည္ျပီးေတာ့ အျမဲတမ္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ေၾကညာေပးမွာပါ ။
သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ဆိုတာကေတာ့ တားဆီး (prevent) လုပ္လို႔မရဘူး ။ အဲသည္ေတာ့ ငလ်င္လႈပ္ခဲ့လို႔ရွိရင္ effect ျဖစ္လာမယ့္ဟာကို ေလ်ာ့ခ်ဖို႔ပဲရွိတယ္ ။ အေဆာက္အအံုေတြနဲ႔ လူေနပတ္ဝန္းက်င္ေတြကို ငလ်င္ဒဏ္ခံႏိုင္ရည္ရွိေအာင္ ျမွင့္တင္ဖို႔လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္ ။
Credit: Modern Journal
