စင်္ကာပူတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပွားသူ ၂၂၄၀၃ ဦးအထိ ရှိကာ စင်္ကာပူသမိုင်းတွင်စံချိန်တင်

[Unicode]

စင်္ကာပူတွင် ပြီးခဲ့သောဗုဒ္ဓဟူးနေ့ (သြဂုတ် ၅) အချက်အလက်များအရ ယခုနှစ်အတွင်း သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်ပွားသူ ၂၂၄၀၃ ဦးရှိရာ သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပွားမှု အမြင့်မားဆုံးနှစ်အဖြစ် စံချိန်တင်သွားသည်။

နှစ်မကုန်မီ ၅ လခန့် ကျန်နေသေးချိန်တွင် စင်္ကာပူ၏ သွေးလွန်ရောဂါဖြစ်ပွားသူဦးရေမှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ်က ပမာဏဖြစ်သော ၂၂၁၇၀ ဦးကို ဖြတ်ကျော်သွားပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်သည် စင်္ကာပူတွင် သွေးလွန်ရောဂါ အကြီးမားဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့သည့်ခုနှစ်ဖြစ်သည်။

သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့အထိ အချက်အလက်များအရ ယခုနှစ်အတွင်း သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပွားသူ စုစုပေါင်းအနက် ၂၀ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း စင်္ကာပူ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန (MOH) က ထုတ်ပြန်သည်။

သေဆုံးသူများအနက် အသက်အငယ်ဆုံးမှာ ၂၅ နှစ်အရွယ်ဖြစ်ပြီး အသက်အကြီးဆုံးမှာ ၉၂ နှစ်အရွယ်ရှိသည်။

သေဆုံးသူများအနက် ၁၈ ဦးမှာ သွေးလွန်တုပ်ကွေးအဖြစ်များသည့်နေရာများတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သူ (သို့မဟုတ်) နေထိုင်ကြသူများ ဖြစ်သည်။

သေဆုံးသူများနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် အသေးစိတ်အချက်အလက်များ (သို့မဟုတ်) ၎င်းတို့ မည်သည့်ဒေသတွင် နေထိုင်၊ အလုပ်လုပ်ကိုင်သည်ဟူသည်ကို ထုတ်ပြန်ရန် MOH က ငြင်းပယ်ထားသည်။

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ရာတွင် ယခုနှစ်အတွင်းဖြစ်ပွားသော သွေးလွန်တုပ်ကွေးလူနာများ၏ ၀ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်းသည် သေဆုံးစေနိုင်သည်အထိ ပြင်းထန်သော သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖျား (dengue haemorrhagic fever) ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်သည်။

ပြီးခဲ့သော ၁၀ နှစ်တာအတွင်း dengue haemorrhagic fever ဖြစ်ပွားမှုမှာ သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပွားသူစုစုပေါင်း၏ ၀ ဒသမ ၁ မှ ၀ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းကြားရှိသည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ ၅၄၅၅၅ ဦးအထိရှိလာသော စင်္ကာပူတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးက ထပ်မံရိုက်ခတ်လာခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

“သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပွားသူ လူနာအများစုသည် ပြန်လည်ကျန်းမာလာလေ့ရှိသော်လည်း သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် အခြားရောဂါ ဝေဒနာရှိနေသူများအတွက်မူ ရှုပ်ထွေးသည့်အခြေအနေများ ရင်ဆိုင်ရလေ့ရှိသည်။ သွေးလွန်တုပ်ကွေး ရောဂါလက္ခဏာရှိသူများ အနေဖြင့် ဆရာဝန်ထံ အချိန်မီပြသကာ ဆေးကုသမှုခံယူရန် ကျွန်ုပ်တို့ တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်” ဟု ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြသည်။

စင်္ကာပူတွင် ရက်သတ္တပတ်လျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်ပွားသူ ၁၀၀၀ ဦး ကျော်နေသည်မှာ ၈ ပတ်ဆက်တိုက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။

ရောဂါပိုးသည် လူ၏ခန္တာကိုယ်အတွင်း ဝင်ရောက်သည့်အချိန်မှစ၍ (၃)ရက်မှ (၅)ရက် အတွင်း သွေးထဲတွင် လှည့်ပတ်နေပါသည်။ ယင်းအချိန်တွင်ခြင်ကိုက်ပါက ခြင်၏ခန္ဓာကိုယ် အတွင်းသို့ ဗိုင်းရပ်(စ်) ပိုးများ ပါသွားသည်။

ယင်း ပိုးများသည် (၈)ရက်မှ (၁၀)ရက်အတွင်း၊ အကောင်များ ပွားများလာကာ၊ ယင်းခြင်က နောက်တစ်ဦးကို ကိုက်သည့်အခါ ရောဂါကူးစက်ခြင်းခံရပါသည်။ ထိုသို့ ကူးစက်ခြင်းကို (Bilogical Transmission) ဟုခေါ်သည်။

တခါတရံ သွေးစုပ်ထားသော ခြင်သည် သွေးကိုမြိုမချမီ၊ ခြင်၏နှာမောင်းအတွင်း၌ ဗိုင်းရပ်(စ်)ပိုး ရှိနေစဉ်ပင် နောက်တစ်ဦးကို ကိုက်လိုက်ပါက ချက်ချင်းကူးစက်မှုခံရတတ်ပါသည်။ ထိုအခြေအနေကို (Mechanical Transmission) ဟုခေါ်သည်။

ထို့အပြင် ဗိုင်ရပ်(စ်) ပိုးသည် အလွန်များပြားစွာ ပွါးများလာသောကြာင့် ခြင်မ၏ဥအိမ်အတွင်းရှိ ဥများတွင်ပါ ပြန့်ပွါးလာပြီး “ဥ” မှတဆင့်လည်း ကူးစက်နှိင်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ကူးစက်ခြင်းကို (trans-ovarian transmission) ဟုခေါ်သည်။

(၁) ရောဂါပိုး သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် Arbovirus (ခေါ်) ဗိုင်းရပ်စ်အုပ်စုမှ Dengue Virus ကြောင့်ဖြစ်ပွားပါသည်။ Dengue Virus မှာ Serotype (၄)မျိုးရှိပါသည်။ DEN-1, DEN-2, DEN-3 နှင့် DEN-4 ဟုခေါ်ပါသည်။ Sero type တစ်မျိုးအတွက် ရောဂါ ဖြစ်ပွါး ပါက ၎င်း sero-type တစ်ခု အတွက်သာ ကာကွယ်မှု (immunity) ရပြီး အခြားအမျိုးအစား(sero- type) အတွက် မကာကွယ်နှိုင်ပါ။

(၂) ရောဂါပိုးသယ်ဆောင်သောခြင် Dengue Virus ပိုး ကို ခြင်ကျား(Addes) မျိုးစိတ်က သယ်ဆောင်ပေးပါသည်။ Aedes aegypti သည် အဓိကသယ်ဆောင်ပေးသော ခြင်ဖြစ်ပြီး Aedes albopictus မှာ အချို့နေရာများတွင် သယ်ဆောင်ပေး ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ Aedes aegypti ကို မြို့များတွင် တွေ့ရှိရပြီး၊ Aedes albopictus မှာမူ တောအရပ် ဒေသ များတွင် တွေ့ရလေ့ရှိပါသည်။

(က) Aedes ခြင်ပေါက်ပွားရာနေရာများ

ခြင်ကျားသည်ရေကြည်၊ရေသန့်၊ ရေသေတွင် ပေါက်လေ့ရှိပါသည်။ Aedes aegypti သည်လူတို့ အသုံးပြုရန် ရေသိုလှောင်လေ့ရှိသော နေရာများတွင်လည်းကောင်း၊ လူတို့စွန့်ပစ်သည့် ရေတင်ကျန်နိင်သော အရာဝထ္ထုတို့တွင်လည်းကောင်း ပေါက်ပွားလေ့ ရှိပါသည်။ Aedes albopictus မှာ မူ သဘာဝအလျောက် မိုးရေတင်ကျန်လေ့ရှိသော နေရာများတွင် ပေါက်လေ့ရှိသည်။ ခြင်ဥမှ ခြင်ကောင် ဖြစ်သည်အထိ (၇)ရက်မှ(၁၀) ရက်ခန့် အချိန်ကြာမြင့်သည်။

(နေအိမ်ဝန်းကျင်)

(1) သုံးရေ/သောက်ရေထည့်သော မြေအိုး၊ စဉ်အိုး၊တိုင်ကီ၊ သစ်သားစည်၊ ပလပ်စတစ်ပုံး

(2) ကြောင်အိမ်အောက်ခံခွက်၊ ရေခဲသေတ္တာနှင့် လေအေးပေးစက် (Air-conditioner) အောက်တွင် ခံထားသော လင်ပန်းများ

(3) အုတ်ကန်များ (အိမ်သာ၊ ရေချိုခန်း၊ အိမ်ခြံဝင်းအတွင်းစသည်) ၊ အိမ်ပေါ်တွင် တင်ထားလေ့ရှိ သော အဖုံးဖွင့်နေသည့် ရေစည် ရေကန်များ (over-head tanks)

(4) ဘုရားပန်းအိုး၊ အလှပန်းအိုး၊ နတ်ပန်းအိုးများ၊ အလှစိုက်ထားသော ပန်းအိုးကြီးများ အောက်တွင် ရေခံရန်ထားသော မြေလင်ပန်းကြီးများ

(5) အချိုရည်ဘူးများ၊ဘီယာဘူးခွံများ၊ ပလပ်စတစ်ဘူးခွံ၊ ခွက်ခွံများ

(6) (၇) ရက်ထက်ပို၍ ရေထည့်သိုလှောင်ထားသောအရာများ

(နေအိမ်ပြင်ပ)

(1) သစ်ပင်အခေါင်းပေါက်၊ ဝါးဆစ်၊ ဝါးပင်အငုတ်၊ အုန်းပင်၊ ငှက်ပျောပင် အလက်များကြား

(2) ရေထည့်သောမြေအိုး၊ စဉ်အိုးကြီးများ သံရေတိုင်ကီများ၊ ကွန်ကရစ်စည်များ

(3) စွန့်ပစ်ထားသော ပုလင်းခွံ၊ ဗူးခွံများ၊ ဘတ္တရီအိုးဟောင်းများ၊ တာယာ အဟောင်းများ အုန်းမှုတ်ခွက်၊ အုန်းခွံများ

(4) ရာဘာခြံတွင် ရာဘာအစေးခံသောခွက်များ

(5) အမှိုက်များဖြင့်ပိတ်နေသောရေတံလျောက်များ၊အသုံးမပြုတော့သောနွားစားခွက်များ၊ အသုံးမပြုတော့သောလှေများ

(6) ရေထည့်နိုင်/ရေတင်ကျန်နိုင်၍ ခြင်ပေါက်နိုင်သည့် လူတို့ ပြုလုပ်ထားသော အရာအားလုံး

(ခ) ခြင်ကျားကိုက်လေ့ရှိသော အချိန်

ခြင်ကျားသည် အများအားဖြင့် နေ့အချိန် တွင် ကိုက်လေ့ရှိသည်။ အများဆုံး ကိုက်လေ့ရှိသော အချိန်(၂)ချိန် မှာ နံနက်အရုဏ်တက်စမှ နေထွက်ချိန်ထိ တစ်ချိန်နှင့် ညနေ နေမဝင်မီအချိန် တို့ဖြစ်ပါသည်။

(ဂ) ခြင်ကျားပျံသန်းနိုင်သည့်အကွာအဝေး

ခြင်ကျားများသည် အနောဖလိစ်ခြင်များကဲ့သို့ ဝေးဝေးပျံလေ့မရှိပါ။ ၎င်းတို့ပေါက်ပွားရာနေရာမှ (မီတာ၅၀မှ မီတာ၃၀၀) အတွင်းသာ ပျံလေ့ရှိပါသည်။ ခြင်ကျား (Aedes aegypti) များသည် အိမ်တွင်း၌ပင် နားလေ့ရှိပြီး Aedes albopictus များမှာမူ အိမ်ပြင် ချုံပုတ်များနှင့် အပင်များပေါ်တွင် နားလေ့ရှိပါသည်။ ခြင်ကျား များသည် အနက်ရောင်နှင့်အနီရောင်ကို အခြားအရောင်ဖျော့များထက် ပို၍ ကြိုက်နှစ်သက်လေ့ရှ်ိ ပါသည်။

(၃) သွေးလွန်တုတ်ကွေးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောသူ (susceptible Host)

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် အသက်အရွယ်မရွေးကျား/မ မရွေး ဖြစ်နိုင်သည့်ရောဂါတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ယခင်က အသက် (၁၅)နှစ်အောက် ကလေးများတွင်သာ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသော်လည်း ယခုအခါ လူကြီးများတွင်ပါ ဖြစ်ပွားလာကြောင်းတွေ့ရပါသည်။

(၄) သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ပတ်ဝန်းကျင်(environment)

အဓိကအားဖြင့် သွေးလွန်တုပ်ကွေး ရောဂါသယ်ဆောင်သောခြင် ပေါက်ပွားနိုင်သည့် အပူချိန်၊ မိုးရွာသွန်းမှု၊ စိုထိုင်းဆနှင့် ခြင်ပေါက်ပွားရန် နေရာများ တည်ရှိမှုကို ဆိုလိုသည်။ ပူအိုက်စွတ်စို၍ စိုထိုင်းဆများသော မိုးရာသီတွင်Aedes ခြင်ပေါက်ပွားမှု များပြား သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ မိုးရာသီတွင် မိုးရေတင်ကျန်သော နေရာများ များပြားလာခြင်းကြောင့်လည်း ခြင်ပေါက်ပွားမှှုများပြားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

၃။ ရောဂါဖော်ထုတ်သတ်မှတ်ခြင်း

လူ၏ ခန္ဓာကိုယ် ခုခံအား၊ ဝင်ရောက်သည့် Dengue virus ၏ အမျိုးအစားနှင့် အခြားအချက်များပေါ်မူတည်၍ အောက်ပါအခြေအနေများကို တွေ့ရှိရသည်။

(၁) မည်သည့်ရောဂါလက္ခဏာမျှ မပြခြင်း။

(၂) ရောဂါလက္ခဏာပြသော်လည်း အခြားဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကြောင့်ဖြစ်သော အဖျားရောဂါများနှင့်ခွဲမရဘဲ သွေးယိုစီးမှုမရှိ၊ သာမန်တုပ်ကွေးဖျားကဲ့သို့ ဖျားပြီးပြန်ကောင်းသွားခြင်း။

(၃) သွေးယိုစီးမှုရှိပြီး ရိုးရိုးဖျားခြင်း။

(၄) သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါအဆင့်ဖြစ်ပြီး၊ သွေးလန့်ခြင်းမရှိဘဲ ကောင်းသွားခြင်း (သို့မဟုတ်) သွေးလန့်ခြင်း မှ သေဆုံးသည်ထိ ဖြစ်ခြင်း။ “Dengue Virus" ကြောင့်ဖြစ်သော အဖျားရောဂါများကို ရောဂါလက္ခဏာ (ClinicalCriteria) အရ အောက်ပါအတိုင်း အဆင့်ခွဲခြား သတ်မှတ်ထားပါသည်။

(က) ဒင်းဂီးအဖျားရောဂါ (Dengue Fever) ။ ဖျားခြင်း၊ ကိုယ်လက်ကိုက်ခဲခြင်း၊ နှာရည်ယိုခြင်း စသည်တို့ဖြစ်ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန် သွားတတ်ပါသည်။ တခါတရံ နှာခေါင်းသွေးယိုခြင်း၊ အရေပြားအောက်တွင် အစက်များထွက်ခြင်းတို့ တွေ့ရတတ်သော်လည်း ပြင်းထန်ခြင်း မရှိပါ။

(ခ) သွေးလွန်တုတ်ကွေးအဖျားရောဂါ၊(Dengue Haemorrihagic Fever) ပြင်းထန်မှုအလိုက် အောက်ပါအတိုင်း အဆင့်ခွဲခြား သတ်မှတ်ပါသည်။

အဆင့်(၁)- လတ်တလောဆက်တိုက်အပြင်းဖျားခြင်း

၂ရက်မှ ၇ရက်ခန့်ဆက်တိုက်အပြင်းဖျားခြင်း (Acute attack of continuous Fever2-7 days) + Hess test -positive

အဆင့်(၂)- အဆင့်(၁)လက္ခဏာ+ အလိုအလျောက် သွေးယိုစီးခြင်း (spontaneous bleeding)အများအားဖြင့် အရေပြားတွင် အနီစက်များထွက်ခြင်းနှင့် သွားဖုံး၊နှာခေါင်းတို့မှ သွေးယိုစီးခြင်းတို့ တွေ့ရတတ်သည်။

အဆင့်(၃)- အဆင့်(၂)+Circulatory Failure (သွေးလှည့်ပတ်မှုကျဆင်းခြင်း)

- လူနာ၏သွေးခုန်နှုန်းမြန်လာခြင်း- Increased pluse rate

- လက်ကောက်ဝတ်သွေးကြောမှ သွေးစမ်းသပ်ရာတွင် သွေးခုန်နှုန်းအားနည်းမှုကြောင့် ခက်ခဲစွာစမ်းသပ်ရခြင်း (Decreased Pluse Volume)

- သွေးပေါင်ချိန်ကျလာခြင်း

- အပေါ်သွေးနှင့်အောက်သွေးခြားနားချက် ကျဉ်းမြောင်းလာခြင်း၊ (Narrow Pluse Pressure- Difference between systolic & Diastolic Pressure)

ဥပမာ- အပေါ်သွေး ၁၀၀၊အောက်သွေး ၈၀ ဖြစ်ပါက ခြားနားမှုမှာ (၂၀) သာ ရှိပါသည်။ ဤကဲ့သို့ ခြားနားချက်သည် ၂၀မီလီမီတာမာကျူရီသာ ရှိလျင်ဖြစ်စေ၊ ယင်းထက်နည်း လျင်ဖြစ်စေ၊ယင်းလူနာမှာ- Shock ရတော့မည့် အခြေအနေဖြစ်၍ အရေးကြီးသည့်အချိန် ဖြစ်ပါသည်။ (ဥပမာ- သွေးပေါင်ချိန်- ၉၀/၇၀ mmHg)

- လူနာ၏သွေးခုန်နှုန်းမြန်လာခြင်း၊ လက်ကောက်ဝတ်သွေးကြောမှ သွေးခုန်နှုန်းစမ်းသပ်ရာတွင် သွေးခုန်နှုန်း အားနည်းမှုကြောင့် ခက်ခဲစွာစမ်းသပ်ရခြင်း

- ခြေဖျားလက်ဖျားအေးစက်၍ ချွေးစေးများ ပြန်လာပြီ၊ ဂဏာမငြိမ်ဖြစ်လာခြင်း။

အဆင့်-(၄) သွေးခုန်နှုန်း လုံးဝစမ်းသပ်မရတော့ဘဲ သွေးပေါင်ချိန်(Zero-O) ထိ ကျဆင်းသွားခြင်း၊ (Dengue Shock Syndrome) တို့ဖြစ်ပါသည်။

ဆေးရုံသို့ပို့ရမည်လက္ခဏာများ (Impending Shock)

Dengue Haemorrihagic Fever သွေးလွန်တုတ်ကွေးရောဂါဖြစ်သည့်လူနာများကို အောက်ပါအခြေအနေမျိုး တွေ့ရှိပါက ဆေးရုံသို့ အမြန်လွှဲပြောင်းပေးပို့ရပါမည်။

၁။ လူနာသည် အစာ၊ ရေမဝင်နိုင်လောက်အောင် အန်ခြင်း၊

၂။ အန်သည့်အခါ အဖြူရောင်အရည်များအတွင်း၊ ကော်ဖီနှပ်ထားသည့်အရောင် (အညိုရောင်)အဖတ်များ၊ အမျှင်များပါလာခြင်း၊

၃။ အပြင်းဖျားနေရာမှ အဖျားကျသွားသော်လည်း၊ ကလေးမှာကစားခြင်း၊ စားသောက်ခြင်းမရှိဘဲ၊ မှိန်းလွန်းခြင်း၊ ဂျီကျ၍ ဂဏာမငြိမ်ဖြစ်ခြင်း၊

၄။ ခြေဖျား၊လက်ဖျားများ အေးစက်၍ ချွေးထွက်စေးထန်းလာခြင်း၊

၅။ ဆီးနည်းလာခြင်း (ပုံမှန်အားဖြင့်တနေကုန်သွားသည့်ဆီးမှာပျှမ်းမျှ-၈၀၀စီစီခန့်ရှိရမည်။ ယင်းထက်နည်းပါက ဆီးနည်းသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

၆။ သွေးခုန်နှုန်းမြန်ခြင်း၊သွေးခုန်နှုန်းစမ်းသပ်ရခက်ခဲလာခြင်း

၇။ သွေးပေါင်ချိန်ကြည့်ပါက အပေါ်သွေးနှင့်အောက် သွေးခြားနားမှုမှာ ၂၀မီလီမီတာ မာကျူရီ (သို့မဟုတ်) ယင်းထက်လျော့နည်း နေခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်း၊တက်ခြင်းတို့ဖြစ်ပါသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေး ဖြစ်နိုင်ချေရှိသောအခြေအနေ (Probable Dengue)

(1) သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပွားလေ့ရှိသောဒေသတွင်နေထိုင်ခြင်း/ထိုဒေသမှပြန်လာခြင်း

(2) ကိုယ်ပူဖျားခြင်းနှင့်အောက်ပါလက္ခဏာများအနက် (၂)မျိုး ရှိခြင်း

a. ပျို့ခြင်း၊အန်ခြင်း(Nausea and vomiting)

b. အနီစက်များထွက်ခြင်း (Rashes)

c. ကိုက်ခဲနာကျင်ခြင်း(Aches and Pain)

d. HessTest (+ve)

e. သွေးဖေါက်စစ်ဆေးသောအခါသွေးဖြူဥနည်းလွန်းခြင်း (Leucopaenia)

f. အန္ထရာယ်လက္ခဏာတစ်ခုခုရှိခြင်း (Any Warning Signs)

g. Dengue test kit ဖြင့်စစ်ဆေးသောအခါ positive (+ve) ဖြစ်သော်လည်း သွေးယိုစီးသည့် လက္ခဏာမရှိခြင်း တို့ဖြစ်ပါသည်။

အန္တရာယ်လက္ခဏာများ။ (Warning signs)

(1) ဝမ်းဗိုက်နာခြင်းအောင့်ခြင်း/ ဝမ်းဗိုက်ကိုဖိလျှင်နာကျင်ခြင်း (Abdominal pain or tenderness)

(2) ဆက်တိုက်အန်နေခြင်း(Persistant vomitting)

(3) ကိုယ်တွင်းအရည်ကြည်များကြောင့် ရေဝင်ခြင်းလက္ခဏာများ တွေ့ရခြင်း (Clinical fluid accumulation )

(4) ပါးစပ်/နှာခေါင်း စသောအမြှေးပါးများမှသွေးယိုခြင်း(Mucosal bleeding)

(5) မှိန်းခြင်း ဂဏာမငြိမ် ခြင်း (Lethergy/restlessness)

(6) အသဲကြီးခြင်း Liver enlargement(>2cm)

မြန်မာနိုင်ငံ၊ အာဆီယံနိုင်ငံများနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံး ၏ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရမှု ကိန်းဂဏန်းများ - အသေးစိတ်ကြည့်ရန် ဤနေရာကို နှိပ်ပါ။

Corona Virus အကြောင်း သိကောင်းစရာများနှင့် ခုခံကာကွယ်ပုံများအသေးစိတ်ကို ဤနေရာတွင် ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

iMyanmarHouse.com သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ Coronavirus အပြီးတိုင်တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ကျရာကဏ္ဍမှ ပြည်သူများအားလုံးအတွက် မှန်ကန်သော သတင်းများကို အချိန်နှင့်တပြေးညီ ဖော်ပြပေးနေပါသည်။ မှန်ကန်ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းများကိုသာ အယ်ဒီတာအဖွဲ့မှ ဖော်ပြပေးမည်ဖြစ်ပါသည်။ တစ်စုံတစ်ရာ အဆင်မပြေမှုများရှိပါက iMyanmarHouse.com သို့ ဤနေရာတွင် ဆက်သွယ်နိုင်ပါသည်။

(iMyanmarHouse.com Team မှ ရေးသား ဖော်ပြသည်။)

Credit: iMyanmarHouse.com

Ref: todayonline , ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်

[Zawgyi]

စကၤာပူတြင္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားသူ ၂၂၄၀၃ ဦးအထိ ရွိကာ စကၤာပူသမိုင္းတြင္စံခ်ိန္တင္

စကၤာပူတြင္ ျပီးခဲ့ေသာဗုဒၶဟူးေန႔ (ၾသဂုတ္ ၅) အခ်က္အလက္မ်ားအရ ယခုႏွစ္အတြင္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၂၂၄၀၃ ဦးရွိရာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားမႈ အျမင့္မားဆံုးႏွစ္အျဖစ္ စံခ်ိန္တင္သြားသည္။

ႏွစ္မကုန္မီ ၅ လခန္႔ က်န္ေနေသးခ်ိန္တြင္ စကၤာပူ၏ ေသြးလြန္ေရာဂါျဖစ္ပြားသူဦးေရမွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က ပမာဏျဖစ္ေသာ ၂၂၁၇၀ ဦးကို ျဖတ္ေက်ာ္သြားျပီျဖစ္သည္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္သည္ စကၤာပူတြင္ ေသြးလြန္ေရာဂါ အၾကီးမားဆံုးျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ခုႏွစ္ျဖစ္သည္။

ၾသဂုတ္လ ၂ ရက္ေန႔အထိ အခ်က္အလက္မ်ားအရ ယခုႏွစ္အတြင္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားသူ စုစုေပါင္းအနက္ ၂၀ ဦးေသဆံုးခဲ့ျပီျဖစ္ေၾကာင္း စကၤာပူ က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာန (MOH) က ထုတ္ျပန္သည္။

ေသဆံုးသူမ်ားအနက္ အသက္အငယ္ဆံုးမွာ ၂၅ ႏွစ္အရြယ္ျဖစ္ျပီး အသက္အၾကီးဆံုးမွာ ၉၂ ႏွစ္အရြယ္ရွိသည္။

ေသဆံုးသူမ်ားအနက္ ၁၈ ဦးမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးအျဖစ္မ်ားသည့္ေနရာမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္သူ (သို႔မဟုတ္) ေနထိုင္ၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။

ေသဆံုးသူမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ား (သို႔မဟုတ္) ၎တို႔ မည္သည့္ေဒသတြင္ ေနထိုင္၊ အလုပ္လုပ္ကိုင္သည္ဟူသည္ကို ထုတ္ျပန္ရန္ MOH က ျငင္းပယ္ထားသည္။

က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာနက ထုတ္ျပန္ရာတြင္ ယခုႏွစ္အတြင္းျဖစ္ပြားေသာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလူနာမ်ား၏ ၀ ဒသမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ေသဆံုးေစႏိုင္သည္အထိ ျပင္းထန္ေသာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဖ်ား (dengue haemorrhagic fever) ျဖစ္ပြားခဲ့ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္သည္။

ျပီးခဲ့ေသာ ၁၀ ႏွစ္တာအတြင္း dengue haemorrhagic fever ျဖစ္ပြားမႈမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားသူစုစုေပါင္း၏ ၀ ဒသမ ၁ မွ ၀ ဒသမ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းၾကားရွိသည္။

ကိုရိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူ ၅၄၅၅၅ ဦးအထိရွိလာေသာ စကၤာပူတြင္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးက ထပ္မံရိုက္ခတ္လာျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။

“ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားသူ လူနာအမ်ားစုသည္ ျပန္လည္က်န္းမာလာေလ့ရွိေသာ္လည္း သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ အျခားေရာဂါ ေဝဒနာရွိေနသူမ်ားအတြက္မူ ရႈပ္ေထြးသည့္အေျခအေနမ်ား ရင္ဆိုင္ရေလ့ရွိသည္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါလကၡဏာရွိသူမ်ား အေနျဖင့္ ဆရာဝန္ထံ အခ်ိန္မီျပသကာ ေဆးကုသမႈခံယူရန္ ကၽြႏု္ပ္တို႔ တိုက္တြန္းအပ္ပါသည္” ဟု က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာန၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပသည္။

စကၤာပူတြင္ ရက္သတၱပတ္လွ်င္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၁၀၀၀ ဦး ေက်ာ္ေနသည္မွာ ၈ ပတ္ဆက္တိုက္ရွိေနျပီ ျဖစ္သည္။

ေရာဂါပိုးသည္ လူ၏ခႏၲာကိုယ္အတြင္း ၀င္ေရာက္သည့္အခ်ိန္မွစ၍ (၃)ရက္မွ (၅)ရက္ အတြင္း ေသြးထဲတြင္ လွည့္ပတ္ေနပါသည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ၿခင္ကိုက္ပါက ၿခင္၏ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းသို႔ ဗိုင္းရပ္(စ္) ပိုးမ်ား ပါသြားသည္။

ယင္း ပိုးမ်ားသည္ (၈)ရက္မွ (၁၀)ရက္အတြင္း၊ အေကာင္မ်ား ပြားမ်ားလာကာ၊ ယင္းၿခင္က ေနာက္တစ္ဦးကို ကိုက္သည့္အခါ ေရာဂါကူးစက္ၿခင္းခံရပါသည္။ ထိုသို႔ ကူးစက္ၿခင္းကို (Bilogical Transmission) ဟုေခၚသည္။

တခါတရံ ေသြးစုပ္ထားေသာ ၿခင္သည္ ေသြးကိုၿမိဳမခ်မီ၊ ၿခင္၏ႏွာေမာင္းအတြင္း၌ ဗိုင္းရပ္(စ္)ပိုး ရွိေနစဥ္ပင္ ေနာက္တစ္ဦးကို ကိုက္လိုက္ပါက ခ်က္ခ်င္းကူးစက္မႈခံရတတ္ပါသည္။ ထိုအေျခအေနကို (Mechanical Transmission) ဟုေခၚသည္။

ထို႔အျပင္ ဗိုင္ရပ္(စ္) ပိုးသည္ အလြန္မ်ားျပားစြာ ပြါးမ်ားလာေသာၾကာင္႔ ျခင္မ၏ဥအိမ္အတြင္းရွိ ဥမ်ားတြင္ပါ ျပန္႔ပြါးလာျပီး “ဥ” မွတဆင့္လည္း ကူးစက္ႏွိင္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ကူးစက္ျခင္းကို (trans-ovarian transmission) ဟုေခၚသည္။

(၁) ေရာဂါပိုး ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါသည္ Arbovirus (ေခၚ) ဗိုင္းရပ္စ္အုပ္စုမွ Dengue Virus ေၾကာင့္ၿဖစ္ပြားပါသည္။ Dengue Virus မွာ Serotype (၄)မ်ဳိးရွိပါသည္။ DEN-1, DEN-2, DEN-3 ႏွင့္ DEN-4 ဟုေခၚပါသည္။ Sero type တစ္မ်ိဳးအတြက္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြြါး ပါက ၄င္း sero-type တစ္ခု အတြက္သာ ကာကြယ္မႈ (immunity) ရျပီး အျခားအမ်ိဳးအစား(sero- type) အတြက္ မကာကြယ္ႏုွိင္ပါ။

(၂) ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ေသာၿခင္ Dengue Virus ပိုး ကို ၿခင္က်ား(Addes) မ်ိဳးစိတ္က သယ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ Aedes aegypti သည္ အဓိကသယ္ေဆာင္ေပးေသာ ၿခင္ၿဖစ္ၿပီး Aedes albopictus မွာ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ သယ္ေဆာင္ေပး ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ Aedes aegypti ကို ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ေတြ႔ရွိရၿပီး၊ Aedes albopictus မွာမူ ေတာအရပ္ ေဒသ မ်ားတြင္ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါသည္။

(က) Aedes ၿခင္ေပါက္ပြားရာေနရာမ်ား

ၿခင္က်ားသည္ေရၾကည္၊ေရသန္႔၊ ေရေသတြင္ ေပါက္ေလ့ရွိပါသည္။ Aedes aegypti သည္လူတို႔ အသုံးၿပဳရန္ ေရသိုေလွာင္ေလ့ရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ လူတို႔စြန္႔ပစ္သည့္ ေရတင္က်န္နိင္ေသာ အရာဝထၴဳတို႔တြင္လည္းေကာင္း ေပါက္ပြားေလ့ ရွိပါသည္။ Aedes albopictus မွာ မူ သဘာ၀အေလ်ာက္ မိုးေရတင္က်န္ေလ့ရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္ ေပါက္ေလ့ရွိသည္။ ၿခင္ဥမွ ၿခင္ေကာင္ ၿဖစ္သည္အထိ (၇)ရက္မွ(၁၀) ရက္ခန္႔ အခ်ိန္ၾကာျမင့္သည္။

(ေနအိမ္ဝန္းက်င္)

(1) သုံးေရ/ေသာက္ေရထည့္ေသာ ေၿမအိုး၊ စဥ္အိုး၊တိုင္ကီ၊ သစ္သားစည္၊ ပလပ္စတစ္ပုံး

(2) ေၾကာင္အိမ္ေအာက္ခံခြက္၊ ေရခဲေသတၱာႏွင့္ ေလေအးေပးစက္ (Air-conditioner) ေအာက္တြင္ ခံထားေသာ လင္ပန္းမ်ား

(3) အုတ္ကန္မ်ား (အိမ္သာ၊ ေရခ်ိဳခန္း၊ အိမ္ၿခံ၀င္းအတြင္းစသည္) ၊ အိမ္ေပၚတြင္ တင္ထားေလ့ရွိ ေသာ အဖုံးဖြင့္ေနသည့္ ေရစည္ ေရကန္မ်ား (over-head tanks)

(4) ဘုရားပန္းအုိး၊ အလွပန္းအုိး၊ နတ္ပန္းအိုးမ်ား၊ အလွစိုက္ထားေသာ ပန္းအိုးၾကီးမ်ား ေအာက္တြင္ ေရခံရန္ထားေသာ ေၿမလင္ပန္းၾကီးမ်ား

(5) အခ်ိဳရည္ဘူးမ်ား၊ဘီယာဘူးခြံမ်ား၊ ပလပ္စတစ္ဘူးခြံ၊ ခြက္ခြံမ်ား

(6) (၇) ရက္ထက္ပို၍ ေရထည့္သိုေလွာင္ထားေသာအရာမ်ား

(ေနအိမ္ျပင္ပ)

(1) သစ္ပင္အေခါင္းေပါက္၊ ၀ါးဆစ္၊ ၀ါးပင္အငုတ္၊ အုန္းပင္၊ ငွက္ေပ်ာပင္ အလက္မ်ားၾကား

(2) ေရထည့္ေသာေၿမအိုး၊ စဥ္အိုးၾကီးမ်ား သံေရတိုင္ကီမ်ား၊ ကြန္ကရစ္စည္မ်ား

(3) စြန္႔ပစ္ထားေသာ ပုလင္းခြံ၊ ဗူးခြံမ်ား၊ ဘတၱရီအိုးေဟာင္းမ်ား၊ တာယာ အေဟာင္းမ်ား အုန္းမႈတ္ခြက္၊ အုန္းခြံမ်ား

(4) ရာဘာၿခံတြင္ ရာဘာအေစးခံေသာခြက္မ်ား

(5) အမိႈက္မ်ားၿဖင့္ပိတ္ေနေသာေရတံေလ်ာက္မ်ား၊အသုံးမၿပဳေတာ့ေသာႏြားစားခြက္မ်ား၊ အသုံးမၿပဳေတာ့ေသာေလွမ်ား

(6) ေရထည့္ႏိုင္/ေရတင္က်န္ႏိုင္၍ ျခင္ေပါက္ႏိုင္သည့္ လူတို႔ ၿပဳလုပ္ထားေသာ အရာအားလုံး

(ခ) ၿခင္က်ားကိုက္ေလ့ရွိေသာ အခ်ိန္

ၿခင္က်ားသည္ အမ်ားအားၿဖင့္ ေန႔အခ်ိန္ တြင္ ကိုက္ေလ့ရွိသည္။ အမ်ားဆုံး ကိုက္ေလ့ရွိေသာ အခ်ိန္(၂)ခ်ိန္ မွာ နံနက္အရုဏ္တက္စမွ ေနထြက္ခ်ိန္ထိ တစ္ခ်ိန္ႏွင့္ ညေန ေနမ၀င္မီအခ်ိန္ တို႔ၿဖစ္ပါသည္။

(ဂ) ၿခင္က်ားပ်ံသန္းႏိုင္သည့္အကြာအေ၀း

ၿခင္က်ားမ်ားသည္ အေနာဖလိစ္ၿခင္မ်ားကဲ့သို႔ ေ၀းေ၀းပ်ံေလ့မရွိပါ။ ၄င္းတို႔ေပါက္ပြားရာေနရာမွ (မီတာ၅၀မွ မီတာ၃၀၀) အတြင္းသာ ပ်ံေလ့ရွိပါသည္။ ၿခင္က်ား (Aedes aegypti) မ်ားသည္ အိမ္တြင္း၌ပင္ နားေလ့ရွိၿပီး Aedes albopictus မ်ားမွာမူ အိမ္ၿပင္ ခ်ဳံပုတ္မ်ားႏွင့္ အပင္မ်ားေပၚတြင္ နားေလ့ရွိပါသည္။ ၿခင္က်ား မ်ားသည္ အနက္ေရာင္ႏွင့္အနီေရာင္ကို အၿခားအေရာင္ေဖ်ာ့မ်ားထက္ ပို၍ ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ေလ့ရွိ္ ပါသည္။

(၃) ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါၿဖစ္ႏိုင္ေၿခရွိေသာသူ (susceptible Host)

ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါသည္ အသက္အရြယ္မေရြးက်ား/မ မေရြး ၿဖစ္ႏိုင္သည့္ေရာဂါတစ္ခု ၿဖစ္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ယခင္က အသက္ (၁၅)ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားတြင္သာ ၿဖစ္ပြားေလ့ရွိေသာ္လည္း ယခုအခါ လူၾကီးမ်ားတြင္ပါ ၿဖစ္ပြားလာေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။

(၄) ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါၿဖစ္ႏိုင္ေၿခရွိေသာ ပတ္၀န္းက်င္(environment)

အဓိကအားၿဖင့္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါသယ္ေဆာင္ေသာျခင္ ေပါက္ပြားႏိုင္သည့္ အပူခ်ိန္၊ မုိးရြာသြန္းမႈ၊ စိုထိုင္းဆႏွင့္ ၿခင္ေပါက္ပြားရန္ ေနရာမ်ား တည္ရွိမႈကို ဆိုလိုသည္။ ပူအိုက္စြတ္စို၍ စိုထိုင္းဆမ်ားေသာ မိုးရာသီတြင္Aedes ၿခင္ေပါက္ပြားမႈ မ်ားၿပား သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ မိုးရာသီတြင္ မိုးေရတင္က်န္ေသာ ေနရာမ်ား မ်ားၿပားလာၿခင္းေၾကာင့္လည္း ၿခင္ေပါက္ပြားမွႈမ်ားၿပားသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။

၃။ ေရာဂါေဖာ္ထုတ္သတ္မွတ္ၿခင္း

လူ၏ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအား၊ ၀င္ေရာက္သည့္ Dengue virus ၏ အမ်ိဳးအစားႏွင့္ အၿခားအခ်က္မ်ားေပၚမူတည္၍ ေအာက္ပါအေျခအေနမ်ားကို ေတြ႔ရွိရသည္။

(၁) မည္သည္႕ေရာဂါလကၡဏာမွ် မၿပျခင္း။

(၂) ေရာဂါလကၡဏာၿပေသာ္လည္း အၿခားဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ားေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာ အဖ်ားေရာဂါမ်ားႏွင့္ခြဲမရဘဲ ေသြးယိုစီးမႈမရွိ၊ သာမန္တုပ္ေကြးဖ်ားကဲ့သို႔ ဖ်ားၿပီးၿပန္ေကာင္းသြားျခင္း။

(၃) ေသြးယိုစီးမႈရွိျပီး ရိုးရိုးဖ်ားၿခင္း။

(၄) ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါအဆင့္ၿဖစ္ျပီး၊ ေသြးလန္႔ၿခင္းမရွိဘဲ ေကာင္းသြားျခင္း (သို႔မဟုတ္) ေသြးလန္႔ျခင္း မွ ေသဆုံးသည္ထိ ၿဖစ္ျခင္း။ “Dengue Virus" ေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာ အဖ်ားေရာဂါမ်ားကို ေရာဂါလကၡဏာ (ClinicalCriteria) အရ ေအာက္ပါအတိုင္း အဆင့္ခြဲၿခား သတ္မွတ္ထားပါသည္။

(က) ဒင္းဂီးအဖ်ားေရာဂါ (Dengue Fever) ။ ဖ်ားၿခင္း၊ ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲၿခင္း၊ ႏွာရည္ယိုၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ၿပီး ၿပန္လည္ေကာင္းမြန္ သြားတတ္ပါသည္။ တခါတရံ ႏွာေခါင္းေသြးယိုၿခင္း၊ အေရၿပားေအာက္တြင္ အစက္မ်ားထြက္ၿခင္းတို႔ ေတြ႔ရတတ္ေသာ္လည္း ၿပင္းထန္ၿခင္း မရွိပါ။

(ခ) ေသြးလြန္တုတ္ေကြးအဖ်ားေရာဂါ၊(Dengue Haemorrihagic Fever) ၿပင္းထန္မႈအလိုက္ ေအာက္ပါအတိုင္း အဆင့္ခြဲၿခား သတ္မွတ္ပါသည္။

အဆင့္(၁)- လတ္တေလာဆက္တိုက္အၿပင္းဖ်ားၿခင္း

၂ရက္မွ ၇ရက္ခန္႔ဆက္တိုက္အျပင္းဖ်ားျခင္း (Acute attack of continuous Fever2-7 days) + Hess test -positive

အဆင့္(၂)- အဆင့္(၁)လကၡဏာ+ အလိုအေလ်ာက္ ေသြးယိုစီးၿခင္း (spontaneous bleeding)အမ်ားအားၿဖင့္ အေရၿပားတြင္ အနီစက္မ်ားထြက္ၿခင္းႏွင့္ သြားဖုံး၊ႏွာေခါင္းတို႔မွ ေသြးယိုစီးၿခင္းတို႔ ေတြ႔ရတတ္သည္။

အဆင့္(၃)- အဆင့္(၂)+Circulatory Failure (ေသြးလွည့္ပတ္မႈက်ဆင္းၿခင္း)

- လူနာ၏ေသြးခုန္ႏွုန္းၿမန္လာၿခင္း- Increased pluse rate

- လက္ေကာက္၀တ္ေသြးေၾကာမွ ေသြးစမ္းသပ္ရာတြင္ ေသြးခုန္ႏွုန္းအားနည္းမွုေၾကာင့္ ခက္ခဲစြာစမ္းသပ္ရၿခင္း (Decreased Pluse Volume)

- ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်လာၿခင္း

- အေပၚေသြးႏွင့္ေအာက္ေသြးၿခားနားခ်က္ က်ဥ္းေၿမာင္းလာၿခင္း၊ (Narrow Pluse Pressure- Difference between systolic & Diastolic Pressure)

ဥပမာ- အေပၚေသြး ၁၀၀၊ေအာက္ေသြး ၈၀ ၿဖစ္ပါက ၿခားနားမႈမွာ (၂၀) သာ ရွိပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ ၿခားနားခ်က္သည္ ၂၀မီလီမီတာမာက်ဴရီသာ ရွိလ်င္ၿဖစ္ေစ၊ ယင္းထက္နည္း လ်င္ၿဖစ္ေစ၊ယင္းလူနာမွာ- Shock ရေတာ့မည့္ အေၿခအေနၿဖစ္၍ အေရးၾကီးသည့္အခ်ိန္ ၿဖစ္ပါသည္။ (ဥပမာ- ေသြးေပါင္ခ်ိန္- ၉၀/၇၀ mmHg)

- လူနာ၏ေသြးခုန္ႏွုန္းၿမန္လာၿခင္း၊ လက္ေကာက္၀တ္ေသြးေၾကာမွ ေသြးခုန္ႏႈန္းစမ္းသပ္ရာတြင္ ေသြးခုန္ႏႈန္း အားနည္းမွုေၾကာင့္ ခက္ခဲစြာစမ္းသပ္ရၿခင္း

- ေၿခဖ်ားလက္ဖ်ားေအးစက္၍ ေခြ်းေစးမ်ား ၿပန္လာၿပီ၊ ဂဏာမၿငိမ္ၿဖစ္လာၿခင္း။

အဆင့္-(၄) ေသြးခုန္ႏွုန္း လုံး၀စမ္းသပ္မရေတာ့ဘဲ ေသြးေပါင္ခ်ိန္(Zero-O) ထိ က်ဆင္းသြားၿခင္း၊ (Dengue Shock Syndrome) တို႔ၿဖစ္ပါသည္။

ေဆးရုံသို႔ပို႔ရမည္လကၡဏာမ်ား (Impending Shock)

Dengue Haemorrihagic Fever ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါၿဖစ္သည့္လူနာမ်ားကို ေအာက္ပါအေၿခအေနမ်ိဳး ေတြ႔ရွိပါက ေဆးရုံသို႔ အၿမန္လႊဲေၿပာင္းေပးပို႔ရပါမည္။

၁။ လူနာသည္ အစာ၊ ေရမ၀င္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အန္ၿခင္း၊

၂။ အန္သည့္အခါ အၿဖဴေရာင္အရည္မ်ားအတြင္း၊ ေကာ္ဖီႏွပ္ထားသည့္အေရာင္ (အညိဳေရာင္)အဖတ္မ်ား၊ အမွ်င္မ်ားပါလာၿခင္း၊

၃။ အၿပင္းဖ်ားေနရာမွ အဖ်ားက်သြားေသာ္လည္း၊ ကေလးမွာကစားၿခင္း၊ စားေသာက္ၿခင္းမရွိဘဲ၊ မိွန္းလြန္းၿခင္း၊ ဂ်ီက်၍ ဂဏာမၿငိမ္ၿဖစ္ၿခင္း၊

၄။ ေၿခဖ်ား၊လက္ဖ်ားမ်ား ေအးစက္၍ ေခၽြးထြက္ေစးထန္းလာၿခင္း၊

၅။ ဆီးနည္းလာၿခင္း (ပုံမွန္အားၿဖင့္တေနကုန္သြားသည့္ဆီးမွာပွ်မ္းမွ်-၈၀၀စီစီခန္႔ရွိရမည္။ ယင္းထက္နည္းပါက ဆီးနည္းသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။

၆။ ေသြးခုန္ႏွုန္းၿမန္ၿခင္း၊ေသြးခုန္ႏွဳန္းစမ္းသပ္ရခက္ခဲလာၿခင္း

၇။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ၾကည့္ပါက အေပၚေသြးႏွင့္ေအာက္ ေသြးၿခားနားမႈမွာ ၂၀မီလီမီတာ မာက်ဴရီ (သိုု႔မဟုတ္) ယင္းထက္ေလ်ာ့နည္း ေနၿခင္း၊ သတိလစ္ၿခင္း၊တက္ၿခင္းတို႔ၿဖစ္ပါသည္။

ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေသာအေျခအေန (Probable Dengue)

(1) ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားေလ႔ရွိေသာေဒသတြင္ေနထိုင္ျခင္း/ထိုေဒသမွျပန္လာျခင္း

(2) ကိုယ္ပူဖ်ားျခင္းႏွင့္ေအာက္ပါလကၡဏာမ်ားအနက္ (၂)မ်ိဳး ရွိျခင္း

a. ပ်ိဳ႕ျခင္း၊အန္ျခင္း(Nausea and vomiting)

b. အနီစက္မ်ားထြက္ျခင္း (Rashes)

c. ကိုက္ခဲနာက်င္ျခင္း(Aches and Pain)

d. HessTest (+ve)

e. ေသြးေဖါက္စစ္ေဆးေသာအခါေသြးျဖဴဥနည္းလြန္းျခင္း (Leucopaenia)

f. အႏၴရာယ္လကၡဏာတစ္ခုခုရွိျခင္း (Any Warning Signs)

g. Dengue test kit ျဖင္႔စစ္ေဆးေသာအခါ positive (+ve) ျဖစ္ေသာ္လည္း ေသြးယိုစီးသည့္ လကၡဏာမရွိျခင္း တို႔ျဖစ္ပါသည္။

အႏၲရာယ္လကၡဏာမ်ား။ (Warning signs)

(1) ဝမ္းဗိုက္နာျခင္းေအာင့္ျခင္း/ ဝမ္းဗိုက္ကိုဖိလွ်င္နာက်င္ျခင္း (Abdominal pain or tenderness)

(2) ဆက္တိုက္အန္ေနျခင္း(Persistant vomitting)

(3) ကိုယ္တြင္းအရည္ၾကည္မ်ားေၾကာင္႔ ေရဝင္ျခင္းလကၡဏာမ်ား ေတြ႔ရျခင္း (Clinical fluid accumulation )

(4) ပါးစပ္/ႏွာေခါင္း စေသာအေျမွးပါးမ်ားမွေသြးယိုျခင္း(Mucosal bleeding)

(5) မွိန္းျခင္း ဂဏာမျငိမ္ ျခင္း (Lethergy/restlessness)

(6) အသဲၾကီးျခင္း Liver enlargement(>2cm)

ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ကမာၻတစ္ဝွမ္းလုံး ၏ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရမႈ ကိန္းဂဏန္းမ်ား - အေသးစိတ္ၾကည့္ရန္ ဤေနရာကို ႏွိပ္ပါ။

Corona Virus အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ားႏွင့္ ခုခံကာကြယ္ပံုမ်ားအေသးစိတ္ကို ဤေနရာတြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။

iMyanmarHouse.com သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ Coronavirus အၿပီးတိုင္တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ က်ရာက႑မွ ျပည္သူမ်ားအားလုံးအတြက္ မွန္ကန္ေသာ သတင္းမ်ားကို အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီ ေဖာ္ျပေပးေနပါသည္။ မွန္ကန္ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ သတင္းမ်ားကိုသာ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕မွ ေဖာ္ျပေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္စုံတစ္ရာ အဆင္မေျပမႈမ်ားရွိပါက iMyanmarHouse.com သို႔ ဤေနရာတြင္ ဆက္သြယ္ႏိုင္ပါသည္။

(iMyanmarHouse.com Team မွ ေရးသား ေဖာ္ျပသည္။)

Credit: iMyanmarHouse.com

Ref: todayonline , ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္